1. Vô sinh là gì ?  

Vô sinh thường được định nghĩa là không có khả năng thụ thai sau 1 năm quan hệ tình dục thường xuyên, không có biện pháp bảo vệ với nữ giới dưới 35 tuổi, trên 35 tuổi thời gian là 6 tháng nếu không thụ thai. Vô sinh được định nghĩa là một bệnh bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). 

Vô sinh được phân thành 2 dạng là vô sinh nguyên phát và vô sinh thứ phát 

Vô sinh nguyên phát  

Vô sinh nguyên phát là tình trạng vô sinh ở những cặp vợ chồng, trong đó người vợ chưa mang thai lần nào. Khi điều trị vô sinh nguyên phát, bác sĩ cần dựa vào nguyên nhân ở cả người vợ lẫn người chồng, sau đó mới có thể đưa ra biện pháp can thiệp phù hợp. 

Vô sinh thứ phát  

Vô sinh thứ phát là tình trạng vô sinh ở những cặp vợ chồng đã từng sinh con (hoặc mang thai, bao gồm những lần sảy thai). Đối với những trường hợp vô sinh thứ phát, tâm lý chung của những cặp vợ chồng thường tương đối chủ quan trong việc có thêm con. Do họ nghĩ rằng mình đã sinh con rồi nên lần sau cũng sẽ tương tự. Thực tế, nhiều cặp đôi lại cảm thấy vô cùng lúng túng và bất ngờ khi phát hiện tình trạng vô sinh thứ phát của mình. 

Nhiều nguyên nhân gây vô sinh ở cả nam và nữ, bài viết tìm hiểu những nguyên nhân gây vô sinh đến từ thuốc.

2. Thuốc gây vô sinh ở nữ giới  

Có hàng nghìn loại thuốc và hầu hết trong số chúng, đều ảnh hưởng đến khả năng sinh sản dù ít hay nhiều tuy nhiên vẫn chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng.

Các loại thuốc không kê đơn 

NSAID (thuốc chống viêm không steroid) Một số báo cáo cho rằng NSAID như Motrin hoặc Advil có thể có tác động nhỏ, những thuốc này có thể cản trở quá trình rụng trứng tự nhiên, đặc biệt là khả năng rụng trứng của buồng trứng. 

Biện pháp tự nhiên hoặc thảo dược tuy có rất ít dữ liệu về nhóm này nhưng đôi khi chúng lại có chứa các chất có thể hoạt động như kích thích tố (estrogen hoặc proestin), bao gồm các sản phẩm động vật được tạo ra từ tuyến thượng thận, tinh hoàn hoặc buồng trứng. 

Các loại thuốc kê đơn 

Các loại thuốc tâm thần như thuốc chống trầm cảm và một số thuốc chống loạn thần có thể can thiệp vào quá trình điều hòa nội tiết tố rụng trứng và có thể làm tăng nồng độ hormone liên quan ví dụ như prolactin. Một nghiên cứu gần đây cho thấy những phụ nữ đang dùng SSRI (thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc) mất nhiều thời gian hơn để thụ thai; những thuốc này cũng có thể làm giảm hiệu quả điều trị vô sinh và có liên quan đến sẩy thai và sinh non. 

Thuốc NSAIDS kê đơn cũng có những rủi ro ở đây tương tự như thuốc NSAIDS không kê đơn 

Steroid: bao gồm steroid đồng hóa và corticosteroid (cortisone, prednisone) được sử dụng để điều trị bệnh hen suyễn và bệnh lupus, được làm từ testosterone và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản của giới nữ. Đặc biệt, steroid có thể ngăn chặn việc giải phóng các hormone cần thiết cho kinh nguyệt và quá trình rụng trứng. 

Thuốc chống động kinh (carbamazepine, phenytoin và valproate) có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh sản. 

Thuốc chống loạn thần như risperidone làm tăng nồng độ hormone prolactin và dẫn đến rối loạn rụng trứng. 

Thuốc tuyến giáp: Nếu liều lượng thuốc không được điều chỉnh tốt (quá cao hoặc quá thấp), thì nồng độ prolactin có thể bị ảnh hưởng. 

Các sản phẩm dùng ngoài da có kích thích tố: Tránh những sản phẩm có estrogen hoặc progesterone, có thể làm thay đổi quá trình rụng trứng. 

Hóa trị, đặc biệt là các chất alkyl hóa, có thể gây độc cho buồng trứng, có thể dẫn đến vô sinh vĩnh viễn. 

3. Thuốc gây vô sinh ở nam giới  

Steroid 

Steroid đồng hóa là loại thuốc thường bị lạm dụng để xây dựng khối lượng cơ bắp và/hoặc giảm mỡ trong cơ thể. Testosterone là một steroid đồng hóa. Việc sử dụng các loại thuốc này đang gia tăng trong số các vận động viên và những người tập cần tạo khối cơ, tập thể dục. 

Thật không may là, các chất bổ sung chế độ ăn uống thể dục và xây dựng cơ bắp từ các nguồn cung cấp không có uy tín có thể bị nhiễm độc với steroid đồng hóa. Steroid đồng hóa gây hại cho khả năng sinh sản của nam giới giống như cách mà testosterone gây ra là can thiệp vào các tín hiệu hormone cần thiết để sản xuất tinh trùng. Mức độ thiệt hại sẽ phụ thuộc vào loại thuốc, liều lượng và thời gian một người đàn ông sử dụng chúng. Hầu hết đàn ông sẽ phục hồi khả năng sản xuất tinh trùng từ 3 đến 12 tháng sau khi ngừng dùng thuốc. 

Do tác động tiêu cực mạnh mẽ của steroid đồng hóa đối với khả năng sinh sản của nam giới và các vấn đề sức khỏe khác liên quan đến các chất này nên nam giới không nên sử dụng các loại thuốc này.

Rượu 

Nhiều người vẫn quan niệm uống rượu vừa phải không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới mà còn tăng cường sinh lực. Tuy nhiên, uống nhiều rượu (hơn 10-14 ly một tuần) có thể làm giảm sản xuất testosterone, do đó làm tăng tốc độ đào thải testosterone khỏi máu và làm tăng nồng độ estrogen của nam giới. Tất cả những điều này có thể gây ra mức testosterone thấp hơn và ảnh hưởng đến việc sản xuất tinh trùng. 

Những người đàn ông thường xuyên uống hơn 10-14 đồ uống có cồn mỗi tuần nên cân nhắc uống ít hơn nếu họ muốn có con.

Thuốc lá 

Hút thuốc lá có liên quan đến tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Trẻ sơ sinh trong gia đình có người hút thuốc có nhiều khả năng mắc bệnh hô hấp nghiêm trọng như hen suyễn nặng, viêm phổi và nhiễm trùng tai tái phát. Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS) cũng có liên quan đến những người hút thuốc trong gia đình.  

Bên cạnh đó, hút thuốc cũng có tác động tiêu cực đến quá trình sản xuất và sự di chuyển của tinh trùng. Vì những lý do này, các cặp vợ chồng đang cố gắng thụ thai nên ngừng hút thuốc.

Cần sa 

Cần sa có chứa một chất gọi là THC, chất này có thể làm giảm sản xuất tinh trùng và làm suy yếu ham muốn tình dục bằng cách can thiệp vào việc sản xuất testosterone. THC cũng có thể có tác động có hại trực tiếp đến sự di chuyển của tinh trùng.

Hóa trị ung thư 

Đàn ông đang điều trị bằng thuốc hóa trị có thể bị vô sinh. Điều này là do tất cả các loại thuốc dùng để điều trị ung thư đều ức chế sản xuất tinh trùng. Tùy thuộc vào loại hóa trị và thời gian điều trị, nam giới có thể sản xuất tinh trùng trở lại trong vòng hai năm. Ở nhiều người đàn ông, việc sản xuất tinh trùng không bao giờ trở lại và trở nên vô sinh. Nếu bạn đang chuẩn bị hóa trị, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc đông lạnh tinh trùng trước khi bắt đầu hóa trị.

 Thuốc giảm đau gây nghiện 

Đây là những loại thuốc theo toa để điều trị đau và gây nghiện. Sử dụng thuốc gây nghiện trong thời gian dài có thể làm gián đoạn các tín hiệu kiểm soát quá trình sản xuất testosterone, từ đó có thể gây ra lượng testosterone thấp, đồng thời làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Mức độ thiệt hại phụ thuộc vào loại thuốc gây nghiện, liều lượng và thời gian sử dụng chúng. 

Đàn ông dùng thuốc phiện để điều trị chứng nghiện nên nói chuyện với chuyên gia tư vấn về chứng nghiện của họ về tác động của thuốc đối với khả năng sinh sản, vì một số phương pháp điều trị ít gây hại hơn những phương pháp khác. 

Không có bằng chứng cho thấy việc sử dụng thuốc gây nghiện trong thời gian ngắn có tác động tiêu cực đến khả năng sinh sản của nam giới. Nếu bạn đang dùng thuốc gây nghiện trong thời gian ngắn, chẳng hạn như để kiểm soát cơn đau sau phẫu thuật hoặc gãy xương, hãy dùng các loại thuốc này theo hướng dẫn. Nếu bạn dùng thuốc gây nghiện trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng, hãy nói chuyện với nhà cung cấp của bạn về cách cắt giảm bớt việc sử dụng những thuốc này.