Vô sinh ảnh hưởng đến khoảng 10% cặp vợ chồng. Ngoài những yếu tố liên quan đến bệnh lý, chế độ ăn và sinh hoạt có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản. Trong đó có một số nhóm thực phẩm mà các cặp vợ chồng nên tránh để cải thiện sức khỏe sinh sản và tăng cơ hội mang thai.

1. Đường, nước ngọt

Việc tiêu thụ những thức uống có nhiều đường ngày càng phổ biến trong cuộc sống, đặc biệt là ở giới trẻ. Lượng đường có trong các loại nước ngọt đóng chai, trà sữa… thường rất lớn, khi nạp một lượng đường lớn vào cơ thể trong thời gian ngắn sẽ kích thích cơ thể sản xuất một loại hormon là insulin để đáp ứng với tình trạng đường máu tăng cao đột ngột. Nếu quá trình này xảy ra trong một khoảng thời gian dài sẽ dẫn đến hiện tượng cơ thể bị đề kháng với insulin. Khi cơ chế này bị kích hoạt sẽ gây ra hàng loạt các rối loạn chuyển hoá và hoạt động nội tiết trong cơ thể, trong đó có bao gồm cả nội tiết của buồng trứng.

Một số nghiên cứu khảo sát tác động của nước ngọt đến khả năng sinh sản của những người phụ nữ trong độ tuổi từ 20 – 45 tuổi cho thấy việc tiêu thụ trung bình 1 chai nước ngọt mỗi ngày sẽ làm giảm cơ hội thụ thai khoảng 20%. Đối với những phụ nữ đang trong quá trình điều trị thụ tinh ống nghiệm, nghiên cứu của Hội sinh sản Hoa Kỳ cũng cho thấy việc tiêu thụ quá nhiều nước ngọt cũng làm giảm chất lượng của trứng và phôi, tỷ lệ chuyển phôi thành công cũng bị ảnh hưởng đáng kể. Bên cạnh đó, uống nhiều nước ngọt cũng gây tác động xấu đến chất lượng tinh trùng, tỷ lệ tinh trùng chết và dị dạng đều tăng lên rõ rệt.

2. Rượu bia

Nhu cầu sử dụng rượu bia ở Việt Nam có xu hướng ngày càng tăng, tuy nhiên sử dụng trong liều lượng lớn hoặc trong thời gian dài đều có tác động xấu đến khả năng sinh sản ở hai giới. Bên cạnh tác động xấu đến chức năng gan, rượu bia còn gây giảm nồng độ testosterone máu, giảm ham muốn và gây ra các rối loạn liên quan xuất tinh sớm hay rối loạn cương dương. Tinh trùng cũng sẽ bị tác động trực tiếp, dẫn đến giảm khả năng di động cũng như tỷ lệ sống. Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy sử dụng nhiều rượu bia gây ức chế khả năng sinh sản của nữ giới thông qua các cơ chế rối loạn nội tiết, chức năng buồng trứng, tăng prolactin máu, ảnh hưởng đến nội mạc tử cung…Hơn nữa, thai phụ sử dụng quá nhiều các sản phẩm chứa cồn đã được chứng minh có liên quan mạnh đến tình trạng thai chậm phát triển trong tử cung và các rối loạn phát triển tinh thần - vận động của trẻ sau này.

4. Cafe và các chất kích thích

Cafe là loại thức uống được nhiều người yêu thích, giúp người sử dụng tỉnh táo và tăng khả năng tập trung. Tuy nhiên các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng cafein chỉ đem lại hiệu quả tốt nhất khi được sử dụng ở liều lượng vừa phải. Việc tiêu thụ dưới 2 cốc cafe/ngày không gây ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ, tuy nhiên khi sử dụng quá 300 mg cafein/ngày có thể làm giảm khả năng hoạt động của tinh trùng và dẫn đến vô sinh. Hơn nữa, cafein là chất có thể đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến thai nhi, vì vậy những phụ nữ mang thai, có thói quen sử dụng nhiều caffein có thể làm tăng nguy cơ thai lưu, sinh non hoặc thai chậm phát triển.

5. Những thực phẩm có lợi cho sức khỏe sinh sản

Chế độ ăn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe nói chung và khả năng sinh sản nói riêng. Có nhiều thực phẩm được khuyến cáo có lợi cho khả năng mang thai, trong đó chế độ ăn Địa Trung Hải được xem có tác động tích cực đến sức khỏe sinh sản, có thể góp phần vào khả năng thành công của điều trị hiếm muộn. Trong chế độ ăn Địa Trung Hải sẽ tập trung vào các nhóm thực phẩm tốt như ngũ cốc nguyên hạt, rau củ, trái cây, nguồn đạm thực vật, hải sản, dầu oliu…, giảm tiêu thụ nguồn thịt đỏ (thịt bò, thịt heo, thịt cừu…), bánh ngọt, các thực phẩm chế biến sẵn. Các loại thịt gia cầm, trứng, sữa, phomai được sử dụng ở mức độ vừa phải. Mặc dù tỷ lệ có thai lâm sàng tương tự nhau nhưng nhóm tuân thủ tốt chế độ ăn này ghi nhận số lượng noãn thụ tinh cũng như số lượng, chất lượng phôi cao hơn có ý nghĩa so với nhóm áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải không điều độ.